Andura

Andura
	Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Plantae
Ordena	Dipsacales
Familia	Viburnaceae
Generoa	Sambucus
Espeziea	Sambucus ebulus; L.

Andura (Sambucus ebulus) sorterria Europako erdialde eta hegoaldean eta Asiako hego-sartaldean duen Adoxaceae familiako landare belarkara handia da.

Lehen Caprifoliaceaen artean sartzen ziren Sambucus generoko landareak baina azken filogeni lanen arabera Adoxaceae familian sartzen dira.

Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1-2 m-ko garaierara heltzen da, lurpeko errizoma barreiatu bizikor batetik multzoka sortutako zurtoin zutitu eta, eskuarki, adarbakorekin. Aurkako hosto pinatuak ditu, 15-30 cm luze, 5-9 hostoxkaz osatuak eta kirasdunak. Zurtoinak lore zuri (batzuetan arrosa) askoz osatutako 10-15 cm-ko diametroko korinbo batean amaitzen dira. Fruituak 5-6 mm-ko diametroa duten globo itxurako baia beltz txikiak eta pozoitsuak dira Orriek azido zianhidriko kopuru handia ei dute.

Etimologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aitzineuskaraz: *zinaurri^[1]

Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ugaltze-organoak:
- Infloreszentzia mota: zima multiparoa
- Sexu banaketa: hermafrodita
- Lorautseztapen mota: entomogamoa, autogamoa
- Loraldia: ekainetik abuztura (bagiletik dagonilera)
Haziak:
- Fruitu mota: baia
- Barreiadura mota: endozookoroa
Habitat eta hedapena:
- Habitat mota: Lursail bazter eutrofilo eta mesohidrikoak
- Hedapen gunea: Eurasiako hegoaldea

Erabilera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gaitasun izerdiarazle, diuretiko eta laxanteak ditu.

Beste izen arruntak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sambucus ebulus tokiko euskarazko testuetan^[2]: akamailu (arkamailu, akamailla, akamelu, akaramailu, arkaramailu); andura (anddura, aindura, andora, anduera, aniura, andu); mausa (maus); saliparda (saluparda, saliporda); zihaurri (ziaurre, ziaurdi, zinurri, ziraurri, ziorri, zigorri , zenaorri , zeaurri); batzuetan mausa-belar.